مر پيا مينھن وسن

ڪٿا : ڀاڱو 5
مر پيا مينهن وسن ...



عشق


ان ڏينهن، ان مهل، ان گهڙي، منهنجي عمر هئي ٻارهن سال يارهن مهينا. هن جي اڃا به گهٽ هوندي. اهو معمولي چهرو جو مان اڪثر روزانو ڏسندو هئس سو ساڳيو ئي اهڙو هئو جهڙو روز! پر ان ڏينهن ان مهل، ان گهڙيءَ، 11 مارچ 1938ع ڪچڙي منجهند، وقت 11 بجه، جيئن ئي ان خاموش مجسمي تي نظر پئي ته اوچتو هڪ وڏو ڀونچال آيو، زلزلو هئو، ٽاڪوڙو هئو، طوفان هئو، سڄو آسمان ۽ زمين هيٺ مٿي ٿي ويا، پکي پکڻ، وڻ ٽڻ، هوائون ۽ پن مانڌاڻ ۾ پئجي ويا. ٻاهرين ڪائنات ته ٺهيو پر منهنجي اندرين ڪائنات ۾ به وڍڪٽ، زير زبر، مانڌاڻ ۽ مٽ سٽ جو وڏو ڪبيرو زلزلو آيو. ڌوڏي مٿان ڌوڏا آيا ۽ ويا. مان ساڳيو ماڻهو نه رهيس! مٽجي سٽجي، دل جگر جيرا بڪيون مٿو ذهن سڀ ان ڀونچال ۾ ولوڙجي پنهنجون جايون مٽائي هڪ مڪمل نئون ماڻهو جوڙي بيٺا، نه اهوٻالڪپڻو رهيو نه ٽهڪڙو نه راند روند جي واسنا، ڄڻ ته ساهه کڻڻ ئي بيهي ويو. ڪن گرم، ڳٽا گرم، اکيون پولارن ۾، ذهن ستين آسمان تي، هڪ گهڙيءَ الائي ڪهڙي ماجرا ٿي وئي، الائي ڇا ڇا ٿي ويو. هوءَ جيڪا مجسمي جيان پوتيءَ ۾ ويڙهي سيڙهي، ميز تي هڪ ڊرائينگ پنو ۽ پينسل جهليو ويٺي هئي ۽ تلاءَ جيان خاموش ۽ بيخبر ويٺي هئي تنهن کي به شايد، شايد، ان واچوڙي جا آثار محسوس ٿيا ۽ اٿي هلي وئي. نه نظر ملي، نه چهرو ڦريو، نه ڏٺو نه وائٺو، چپ چپات ۾ هڪ وڏو ڪائناتي زلزلو آيو ۽ ڪجهه ڪري ويو!
اهو سڀ ڇا آهي ۽ ڇو آهي؟ ڪنهن کي خبر ڪا نه آهي. ڪو وچ وارو، اڻ ڏٺو، اڻ سڃاتل، چپ چپات ۾ وڏي گنڀير مذاق ڪري گم ٿي ويو. اها هڪ غيرمعمولي گهڙي سڄي حياتي تي محيط رهي ۽ وڏا گهرا اثرات ڇڏي وئي. ڇو، ڇا لاءِ،؟ ڪنهنجي چوڻ تي ۽ ڪيئن؟ ڪو اتو پتو ناهي. اڄ تائين، سبب اسباب جي خبر ناهي ته ڇا ٿيو ،ڇو ٿيو!؟
نه نظرن جو ٽڪراءُ هو، نه هڪ ٻئي کي ڏٺوسون، نه ئي دل ۾ ڪا ڇپيل چاهنا هئي! برنارڊشا، فرائيڊ ۽ ٻيا ڪجهه ڪچي ذهن جا صاحب ته چون ٿا ته ”اهو سڀ دٻيل جنسي خواهشن جو ڪرشمو آهي!“ نسورو ڪوڙ، بيوقوفي، ۽ اڻڄاڻائي! عمر ٻارهن تيرهن سال، جنسيات جو ته ڪو ڪرڻو ئي ڪو نه هجي، مورڳو جنسيات عمر ڪاڻ مري وئي. نه ڄائي هئي نه ڄمي هئي، هي ته ڪو اولڙو هو، جهلڪو هئو جو آسمان کان اچي، ڀونچال آڻي، لڪ ڇپ راند ڪري ويو. ان هيڏي ساري ڪائناتي گڙٻڙ کان پوءِ به اسان جي طبيعتن ۾ يا اعمال ۾ ڪو ڦيرو ڪو نه آيو. سواءِ ان جي ته هوءَ ڪجهه شرمائجي سڪڙجي وئي ۽ منهنجيون اکيون ڪجهه ڪجهه پياسي ٿي پيون.
بڪواس ٿا ڪن وڏا ليکڪ، فلسفي ۽ نفسياتي ماهر ته ’هي مرد ۽ زن جي جنسي بک آهي.‘ جنسي بک ته ماڳهين مري ٿي وڃي. الائي ڇاهي، الائي ڇا ٿو ٿئي، وچان ئي ڪنهن ٻي غير مرئي طاقت جي اٽڪل آ، يا مهرباني آ، يا وڏو ڪو سٽل آ، سيڪنڊ جي ڪا جهلڪ اچي ٿي جا سڄو ڪارنامو يا ڪيس ڪري وڃي ٿي. بيخبرن کي باخبر ڪري وڃي ٿي. ڪا جهلڪ، ڪو جلوو پسي وٺجي ٿو. الائي ڪهڙي فرينچ ليکڪ بابت پڙهيو هئم ته اٺن نون سالن جي عمر ۾ هڪ پرڻيل ڳڙڻيل ٻارن جي ماءُ سان عشق ٿي ويو هئس. هن ويچاري به ڪو جلوو ڏٺو ۽ ڦاسجي ويو.
صوفي درويشن تي الزام مڙهيندا آهن ته ڇوڪرن سان عشق پچائيندا هئا. ڪهڙي نه واهيات ڳالهه! فقير صاحب کي به جلوي جي جهپٽ اچي ويندي هوندي. ڪارساز جي قدرت ماڻهو ڪيئن به ڏسي يا ڪٿان به ڏسي وٺي! نباتات مان، وهندڙ نديءَ مان، آسمان، ستارن مان يا بادلن جي آگم مان! رِشي والميڪي جنهن رامائڻ جوڙيو تنهن ته رڳو ٻن پکيئڙن جي جدائي مان جهٻي محسوس ڪئي، جنهن مهل شڪاريءَ جي تير هڪ پکيئڙو ماري وڌو ته هن ان گهڙيءَ شعر چيو ته ”ماري مرين شال!“ هي دل جو اٿارو آهي، قدرت ڪهڙو به ٽڻ ٺاهي. هي جو اک ڇنڀ ۾ ڪاتي وهي وڃي ٿي، ان جو بهترين جواب يوناني ديومالا ۾ ملي ٿو ته هڪ معصوم نابين نينگر ويٺو ٻٽا تير ڇوڙي پوءِ جنهن کي به اهي تير لڳن، اهي پيا ڦٿڪندا. انهيءَ کان به سهڻي سمجهاڻي ڏني آهي شيڪسپيئر جو چوي ٿو ته ”بارانِ رحمت جا ٻه ڦڙا آسمان مان ڪرن ٿا جنهن تي به ڦڙو ڪريو سو اڏجي ويو ۽ جنهن ٻيو ڦڙو جهپي ورتو سو به اڏجي ويو!“
جنسي عمل جو ته سوال ئي پيدا نٿو ٿئي، هي پيار ته اوچتي اوت آهي، رحمت جي، جنهن تي ٿئي! باقي نباتات يا ننڍڙي يا پکيئڙي جي موت ۾ ڪهڙي جنسيات ٿي سگهي ٿي! رِشي، مُني سنياسي يا صوفي فقير، سڀ ڪجهه ٻن ڏئي وساري، هڪڙي واحد جو مشاهدو ٿو ڪري ته سڄي عمر عشق ۾ غرق ٿو رهي. سنياسي کي ته سڀ ڪجهه لوڀ، موهه، اهنڪار، ڪام، ڪروڌ، سڀ تياڳڻو پوي ٿو. سڀ ڇڏي پوءِ مشاهدو ماڻن ٿا. ’ڪام‘ معني جنسي چاهنا. ڪام،ڪروڌ، لوڀ، موهه، اهنڪار جو تِرورو به هوندو ته پيار جي پالوٽ ٿيندي ئي ڪا نه! نه عشق جو اولڙو پوندو، نه حق يا حقيقت جو پرتوو پلئه پوندو. پاڪ پويتر پيار ۾ سڀ جسماني جذبا ڀسم ٿي وڃن ٿا. محبوب سان محبت جو اولين شرط آهي. هيڪلائي هيڪ، ٻي ساري دنيا ميسارجي وڃي ٿي. محبوب جي مشاهدي ۾ گم ٿي وڃڻ، بنياد آهي ايڪانيت ۽ وحدانيت جو، پوءِ ٻيو ڪجهه به نظر ئي نٿو اچي.
اکين ۾ ٿي ويهه، ته آئون واري ڍڪيان،
توکي ڏسي نه ڏيهه، آئون نه پسان ڪي ٻيو.
(شاهه)
اٿئي ويٺي، جاڳندي سمهندي، هلندي گهمندي، رڳو اهو ئي نظر اچي ته اهو جنسياتي ۽ جسماني عمل ته نه چئبو! هيءُ ته ڪو ٻيو جلوو يا جهلڪ آهي، جا انسان جي اندرين حس جهٽي يا جهپي ٿي وٺي، پوءِ اهو جلوو يا جهلڪ اٺئي پهر اڳيان اڀريو اچي ۽ ساري جند جان کي قبضي ۾ ڪري ٿي ڇڏي.
”جيڏانهن ڪريان پرک تيڏانهن سڄڻ سامهون.“ (شاهه)

جنسياتي جهرڪي ته وتندي ٽپڪا ڏيندي، ڪڏهن هت ڪڏهن هُت، اها هڪ هنڌ ڦاسجي ڇو ويندي؟ سو به اهڙي جو ٻيو ڪجهه نظر ئي نه اچي.
سو ئي هيڏانهن، سوئي هوڏانهن، سو ئي من وسي.
سـو ئي سـو پـسـي ، تنهين سندي ســوجهــري.
(شاهه)
هيءَ ڳالهه سڌي سنئين جلوي يا جهلڪ جي آهي. اهو آفاقي آهي، پاڪ ۽ پوتر، انگريزي ۾ ان لاءِ لفظ آهي divine جنهن جو پُرمعنيٰ ترجمو مون کان نٿو ٿئي. انساني ناهي، آفاقي آهي. حرڪت ڪنهن ٻئي جي آهي، انسان خواهه مخواهه ڪسجيو وڃي. شاهه لطيف ته صاف چئي ڇڏيو ته:
”ڪاتيءَ ڪونهي ڏوهه، ڳن وڍيندڙ هٿ ۾.“ (شاهه)
ازل کان ڪو ائين لکيل هئو، جو بس ٿي وڃي ٿو. هي خيال يوناني ديومالائي نابين نينگر ڪيوپڊ جي قريب آهي جو حرڪتي ٻار وانگر ويٺو تير هلائي پر شاهه لطيف آفاقي divine رنگ ڏئي ان کي شيڪسپيئر جي مينهن ڦڙن جي رحمت جي قريب ترين ڪري ڇڏي ٿو. اهڙو آفاقي ڦيرو اچي ٿو جو جنسيات ته ڇا ماڻهوءَ کان پنهنجو پاڻ ئي وسريو وڃي. مولانا رومي به ائين فرمائي ٿو.
”پهرين وڃائڻ پاڻ، پوءِ پسڻ پرينءَ کي.“ (شاهه)
پاڻ وڃائي پاڻ وساري ڪنهن آفاقي جهلڪ پسڻ ساڻ هڪ عجيب آفاقي ڪيفيت طاري ٿي وڃي ٿي، سور جو سبق پڙهايو وڃي ٿو ۽ ماٺ لڳي ٿي وڃي.